Okres szkolny, zwłaszcza między klasą IV a VIII, to czas intensywnego rozwoju społecznego dziecka. Przyjaźnie stają się coraz ważniejsze, a relacje z rówieśnikami często wpływają na samopoczucie, pewność siebie i ogólny rozwój emocjonalny młodego człowieka. Rodzice odgrywają ogromną rolę w wspieraniu dziecka w budowaniu zdrowych i wartościowych relacji.
Poniżej przedstawiam kilka kluczowych wskazówek, jak to robić mądrze i skutecznie:
- Słuchaj uważnie i bez oceniania
Twoje dziecko może mieć potrzebę opowiadania o swoich relacjach – o tym, co je cieszy, ale też o konfliktach czy rozczarowaniach. Wysłuchaj je z empatią i bez pośpiechu. Staraj się nie oceniać ani nie udzielać natychmiastowych rad – często wystarczy, że dziecko poczuje się wysłuchane i zrozumiane.
Zamiast mówić: „Nie przejmuj się, znajdziesz sobie nowych znajomych”,
Spróbuj powiedzieć: „Widzę, że to dla ciebie trudne. Chcesz mi opowiedzieć, co się wydarzyło?”
- Pomagaj nazywać emocje i konflikty
Uczniowie w wieku 10–15 lat często przeżywają intensywne emocje, ale nie zawsze potrafią je nazwać czy zrozumieć. Rozmowy z rodzicami mogą im pomóc w lepszym rozpoznawaniu emocji – zarówno swoich, jak i innych osób.
Wspólne zastanowienie się nad sytuacją („Jak się wtedy poczułeś?”, „Jak myślisz, co mogła czuć ta osoba?”) rozwija empatię i umiejętności społeczne.
- Modeluj dobre relacje
Dzieci uczą się przez obserwację. Jeśli widzą, że rodzice potrafią rozwiązywać konflikty z szacunkiem, wspierają swoich znajomych i są otwarci na różnorodność – zwiększa się szansa, że same będą postępować podobnie.
- Ucz asertywności i stawiania granic
Relacje rówieśnicze to nie tylko przyjaźnie – czasem to także presja grupy, wykluczenia czy niezdrowe dynamiki. Rozmawiaj z dzieckiem o tym, czym są granice osobiste i jak odmawiać bez poczucia winy. Ucz, że nie musi zgadzać się na wszystko, by być lubianym.
- Nie ingeruj zbyt wcześnie – ale bądź czujny
Naturalne konflikty są częścią rozwoju społecznego. Warto dać dziecku przestrzeń na samodzielne rozwiązywanie problemów, ale jednocześnie być czujnym – szczególnie, jeśli relacje mają charakter przemocowy (np. wykluczanie, przezywanie, przemoc fizyczna lub cyberprzemoc). W takich sytuacjach konieczna jest interwencja dorosłych.
- Wspieraj aktywność społeczną dziecka
Zachęcaj dziecko do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, wyjazdach, działaniach społecznych czy wolontariacie. Takie aktywności nie tylko rozwijają zainteresowania, ale też ułatwiają poznawanie nowych osób i budowanie relacji w różnych środowiskach.
- Wspólnie uczcie się rozwiązywać konflikty
Niech dziecko wie, że konflikty są normalne, ale ważne jest to, jak je rozwiązujemy. Możecie wspólnie przećwiczyć różne scenariusze – np. jak wyrazić swoje potrzeby, jak przeprosić, jak szukać kompromisu.
- Dbaj o poczucie własnej wartości dziecka
Dziecko, które zna swoją wartość, łatwiej radzi sobie w trudnych relacjach. Wzmacniaj jego mocne strony, chwal za wysiłek, a nie tylko za efekty. Pomagaj mu zauważać, że zasługuje na szacunek – niezależnie od tego, czy jest aktualnie lubiane w klasie, czy nie.
Na koniec – bądź obecny/a
Najważniejsze, co możesz dać dziecku, to Twoja obecność, czas i zainteresowanie. Dziecko, które wie, że ma wsparcie w domu, łatwiej radzi sobie z wyzwaniami wśród rówieśników. Czasem jedno pytanie: „Jak się dzisiaj czułeś w szkole?” może otworzyć drzwi do ważnej rozmowy.
Pamiętaj: Budowanie relacji to proces. Dziecko potrzebuje czasu, wsparcia i przestrzeni do nauki. A Ty – jako rodzic – jesteś jego najważniejszym przewodnikiem.
Małgorzata Czulewicz